Het oudste parochieregister is… van Brussel

Het Rijksarchief in België is bezig met een systematische digitalisering van de in België bewaarde parochieregisters. De parochieregisters zijn onmisbaar als we de bewoners van onze streek willen kennen uit de periode voordat de Burgerlijke Stand op het einde van het ancien régime het licht zag. De parochieregisters verschaffen ons informatie aan de hand van de rituelen van de katholieke Kerk rond het doopsel, het huwelijk en het overlijden. Tot het einde van de 18e eeuw was immers de aanwezigheid van personen met een andere godsdienstige overtuiging, zoals joden en protestanten, eerder een uitzondering. Het oudste in België gekende parochieregister gaat over de huwelijken en verlovingen in de collegiale kerk van Sint-Michiel en Sint-Goedele. Alle Brusselse parochieregisters die bewaard worden in de twee archiefdiensten zijn nu gedigitaliseerd door het Rijksarchief en zijn voortaan te raadplegen via de schermen in de leeszalen van het Rijksarchief, de Rijksarchieven in de Provinciën en het Archief van de Stad Brussel.

Het digitaliseringsproject van de parochieregisters, dat gedragen wordt door een overeenkomst tussen het Algemeen Rijksarchief en het Archief van de Stad Brussel, is van start gegaan in 2003 en reeds voltooid in 2010, dankzij een goede samenwerking en organisatie, meer bepaald op het vlak van het inventariseren van de parochieregisters, de digitalisering, het op het web plaatsen en alle praktische aspecten errond (transport, behandeling van de registers, kwaliteitscontrole, indexering van beelden en de invoeging ervan in het consultatiesysteem).

De digitalisering van de parochieregisters van de stad Brussel maakt voor het Rijksarchief deel uit van een project ‘digitale genealogische bronnen’. Omdat de genealogische bronnen de meest geraadpleegde documenten zijn in de leeszalen van het Rijksarchief, werd de digitalisering ervan als één van de prioritaire projecten gedefinieerd. Het project bestaat uit twee luiken, namelijk de parochieregisters tot 1796 en de Burgerlijke Stand vanaf 1796.

De overgrote meerderheid van de parochieregisters wordt als voorlopers van de Burgerlijke stand bewaard in het Rijksarchief. Een klein gedeelte is in bewaring in stads- en gemeentearchieven. Niettegenstaande de verordeningen van de 18de eeuw waarin de parochiepriesters verplicht werden de registers over te dragen, en ondanks de inspanningen in de 19de en 20ste eeuw om de registers te centraliseren, stelt het Rijksarchief vast dat er nog steeds originele registers bewaard worden door het kerkbestuur en na vervreemding door particulieren. Het digitaliseringproject stelt zich tot doel een zo volledig mogelijke verzameling digitale parochieregisters in een geïntegreerd geheel aan te bieden. Niet enkel de verzameling bewaard in het Rijksarchief wordt gedigitaliseerd, maar het Rijksarchief maakt ook afspraken met stedelijke en gemeentelijke archiefdiensten die parochieregisters in bewaring hebben en gaat actief op zoek naar ontbrekende registers.

In het kader van het digitaliseringproject worden alle registers opnieuw beschreven. Niet alleen de akten worden beschreven, maar ook alle andere tekstfragmenten die door de pastoor werden opgetekend tussen de akten en die een beeld geven van het dagelijks leven in de 16de, 17de en 18de eeuw. Zo vond het Rijksarchief bijvoorbeeld een verslag van een verkiezing van de vroedvrouw, notities over zware onweders en aardschokken enz.

Momenteel zijn ongeveer 14.000 registers geïdentificeerd. Reeds 12.297 (in totaal 2.577.740 bladzijden) zijn raadpleegbaar in de leeszalen van het Rijksarchief. Het project illustreert tevens een goede praktijk in verband met samenwerking en rationalisering. Het Rijksarchief biedt aan de steden en gemeenten een gratis toegang tot de digitale beelden met betrekking tot hun stad of gemeente. De steden en gemeenten dienen niet zelf te investeren in informaticasystemen, opslag, backups… maar krijgen via een beveiligde weg toegang tot een webgebaseerde toepassing. Het project past volledig in de green-IT-ontwikkeling, waarbij de nadruk gelegd wordt op duurzame, energiezuinige en milieuvriendelijke oplossingen.

Bron: persbericht Rijksarchief in België.