De Duitse negatieven: het Belgische artistiek erfgoed door de lens van de bezetter

Medio juli waren we aanwezig op een receptie in het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Institut royal du Patrimoine artistique (KIK-IRPA) om te vieren dat de Belgische wet op de panoramavrijheid in werking was getreden. In de marge van die receptie maakten we niet alleen kennis met de nieuwe zoekmachine BALaT waarmee je de vier datadanken van het KIK-IRPA tegelijkertijd kunt doorzoeken, maar leerden we ook het project ‘Les clichés allemands / De Duitse negatieven’ kennen. Een project dat bij het grote publiek wellicht nog niet zo bekend is, maar waarover Robrecht Janssen, de projectcoördinator voor Vlaanderen en Brussel, met veel passie kon vertellen.

In 1917-1918, tijdens de twee laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog, doorkruiste een groep van ongeveer dertig Duitse kunsthistorici, architecten en fotografen ons land om de voornaamste monumenten op ons grondgebied te fotograferen. Zo maakten ze meer dan 10.000 opnamen van begijnhoven, burgerwoningen, gedenktekens, interieurs, kastelen, kerken en kunstwerken.

De negatieven (allemaal op glasplaten!) werden aan het einde van de oorlog overgebracht naar Berlijn en Bonn. Maar in 1927 kon de Belgische Staat de volledige collectie opkopen. De collectie werd aanvankelijk bewaard bij de Dienst voor Belgische Documentatie van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, maar sinds 1948 wordt de verzameling beheerd, bewaard én ontsloten door het KIK-IRPA.

Volgend jaar, in 2017, dus precies honderd jaar nadat de Duitsers met hun fotografische project startten, zal KIK-IRPA deze bijzondere collectie in de kijker plaatsen. Dankzij de steun van de Nationale Loterij komen er tentoonstellingen in openlucht in Brussel en in andere Belgische steden, worden er een nieuwe portaalsite en een mobiele applicatie gelanceerd, en verschijnt er ook een boek.

Wil je meer lezen over het project ‘Les clichés allemands / De Duitse negatieven’? Neem dan een kijkje op de gloednieuwe projectblog Picturing Belgium 14-18 die KIK-IRPA onlangs lanceerde. Of raadpleeg de online databank op de website van KIK-IRPA.