Skip to content

Woordenboek der Nederlandsche Taal online

by Patrick Vanhoucke on april 28th, 2007

Voor de taalliefhebbers onder u is het vast geen nieuws meer: sinds begin dit jaar is het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) gratis online te raadplegen.

Het WNT is als woordenboek misschien minder bekend, maar voor de genealoog die serieus geïnteresseerd is in de geschiedenis van zijn voorouders is het een onschatbare bron van informatie over de herkomst en de betekenis van oude en tegenwoordig minder of niet meer gebruikte woorden en begrippen.

Het WNT is geen gewoon verklarend, maar een zogenaamd historisch woordenboek. Het beschrijft de Nederlandse woorden vanaf 1500. Het eerste deel werd in 1864 uitgegeven, het laatste in 1998. In 2001 verschenen nog drie delen met aanvullingen over vooral 20ste-eeuwse woorden. Het volledige WNT bestaat uit 43 delen en werd op een eerder beperkte oplage gedrukt. In 1995 werd er een cd-rom van op de markt gebracht. Mede omdat het volledige WNT dus al in elektronische vorm beschikbaar was, kan het nu ook online worden geraadpleegd.

In het WNT komen meer dan anderhalf miljoen citaten voor die voor meer dan de helft van een datering zijn voorzien. Die verzameling citaten omvat het geschreven Nederlands van vijf eeuwen. Het WNT behandelt ca. 400.000 trefwoorden die in boekvorm bijna 50.000 bladzijden beslaan.

In de onlineversie van het WNT werd de structuur van de artikelen uitklapbaar gemaakt. Omdat het woordenboek oorspronkelijk was geschreven in de spelling De Vries en Te Winkel uit 1863 (bijvoorbeeld visch, photo), werd in de elektronische versie een zoekmachine met de huidige spelling (vis, foto) toegevoegd. Heel wat trefwoorden werden bovendien gekoppeld aan informatie in andere bronnen.

Wat heeft u nu aan het WNT bij uw stamboomonderzoek? Een voorbeeld, gebaseerd op een concrete vraag. Iemand vindt dat zijn voorouders (einde achttiende eeuw) “cabaretiers” waren en hij vraagt of er meer over dat groepje te vinden zou zijn. De vraagsteller gaat uit van de moderne betekenis van het woord “cabaretier” en veronderstelt dat het om een familie van artiesten gaat. Niets is minder waar, leert ons het WNT, want de oudere en oorspronkelijke betekenis van het woord wijst op een heel andere herkomst. Leest u even mee:

CABARETTIER
Woordsoort: znw.(m.)
Modern lemma: cabaretier
– CABARETTIERE -, znw. m., mv. -s. Mnl. cabarettier. Uit fr. cabarettier (1360-’70). Zie TOBLER-LOMMATZSCH 2, 4 [1936].
¶ Persoon, zoowel een man als een vrouw, die een kroeg houdt. Sinds lang veroud.

Het WNT geeft ons natuurlijk ook de moderne betekenis:

CABARETIER
Woordsoort: znw.(m.)
Modern lemma: cabaretier
znw. m., mv. -s. Pseudo-fr. vorming van cabaret met -ier.
¶ Persoon die beroepshalve cabaretnummers opvoert; cabaretartiest.

Aangezien onze onderzoeker het woord “cabaretier” aantrof in een document van het einde van de achttiende eeuw, is het vrij zeker dat de betekenis dus “kroegbaas” of “herbergier” is.

De onlineversie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal bevat een schat aan informatie. Helemaal gratis, u hoeft zich alleen maar even te registreren om een paswoord te ontvangen. Weet u wat woorden als “anderzweer”, “voorschepen” of “watergraaf” betekenen? Niet helemaal zeker? Toch maar even opzoeken in het WNT!

Om het WNT online te kunnen gebruiken heeft u Flash 7 of hoger nodig. De website is getest met de browsers Microsoft Internet Explorer 6 en 7, Mozilla Firefox 2 en Mac OS X Safari 2.0.4.

De onlineversie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal is het eerste onderdeel van het project “Historische woordenboeken van het Nederlands online” van de Geïntegreerde Taalbank (GTB). Het WNT online is een uitgave van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) die via de Nederlandse Taalunie werd gefinancieerd door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en het Ministerie van OCW (Nederland).

From → nieuws

Comments are closed.