Skip to content

Publicatie: telling huizen in Brussel 1597-1598

by Patrick Vanhoucke on september 5th, 2017

Bij uitgeverij Safran in Brussel verschijnt in oktober het boek Recensement des édifices et maisons de Bruxelles par le Sieur de Chassey en 1597-1598. Een bijzonder interessante publicatie van de hand van Jean-Louis Van Belle, met name voor genealogen met voorouders in Brussel ten tijde van Filips II van Spanje en de Spaanse Nederlanden. Het gaat om de publicatie van een onuitgegeven handschrift dat werd ontdekt in de archieven van een particulier. Beroepsgenealoog Jan Caluwaerts uit Leuven werkte mee aan de totstandkoming van het boek.

Telling in opdracht van Filips II
In 1597 wilde Filips II zijn hofhouding in Brussel huisvesten. Ter voorbereiding hiervan gaf hij aan zijn kwartiermeester Benoît Charreton, Heer van Chassey, opdracht om een telling van de Brusselse gebouwen uit te voeren en zo de huizen te bepalen die geschikt waren om de hofhouding te huisvesten.

De Heer van Chassey
De Heer van Chassey, die hoge functies bekleedde en afkomstig was van Franche-Comté, had destijds een slechte reputatie. Hierdoor belandde hij in de gevangenissen van Treurenberg en Mechelen. Maar hij kon op het vertrouwen van Filips II blijven rekenen en deze gaf opdracht hem vrij te laten. Daarna vertrouwde Filips II hem de opdracht van de telling toe. Een missie die Chassey merkwaardig genoeg voltooide met de medewerking van een vertegenwoordiger van de Stad Brussel.

De huizen en gebouwen van Brussel…
En zo gebeurde het dat het duo van december 1597 tot eind maart 1598 alle huizen en gebouwen van Brussel straat voor straat bezocht. Ze noteerden zorgvuldig het aantal kamers per huis en per verdieping, de eventuele aanwezigheid van verwarming (fornuizen en kachels), hun functie (keuken, winkel, slaapkamer…), alsook de zeldzame aanwezigheid van een toilet.

… en hun eigenaren
Naast deze technische gegevens werden ook de namen van de eigenaren, de huurders en vaak hun beroepen genoteerd, evenals de aanwezigheid van huisborden. De namen van de begunstigden, vaak Spanjaarden, werden toegevoegd. In het 652 pagina’s tellende handschrift staan dus tienduizenden gegevens vermeld die ons een ongeëvenaard beeld verschaffen van Brussel op het einde van de 16de eeuw.

Who’s who van Brussel
Het is wellicht onnodig te zeggen hoe belangrijk deze hoeveelheid data voor onderzoekers is. We denken dan aan historici en genealogen, maar ook aan afstammelingen die de woonvertrekken van hun voorouders zullen kunnen lokaliseren, of hun familiale en financiële toestand beter zullen leren begrijpen. Sociologen zullen kunnen zien hoe lieden van dezelfde beroepsgroepen dezelfde wijken bewoonden. Een echte “Wie is wie” van Brussel aan het einde van de 16de eeuw is dus denkbaar. En laten we vooral ook niet de stedebouwkundigen vergeten die zullen kunnen bepalen hoe een ’typisch Brussels huis’ eruit zag, of de informatie over meer dan 650 personen die verbonden waren aan het Hof.

Integrale tekst, analyse, index en plattegrond
Na een voorstelling van het handschrift en een analyse van de verzamelde gegevens, geeft de auteur de geannoteerde editie van de volledige tekst, gevolgd door een index die een honderdtal pagina’s beslaat en meer dan achtduizend ingangen bevat. Als bijlage is er een plattegrond waarmee men stap voor stap, straat per straat, dag na dag, en soms zelfs halve dag na halve dag, het niet aflatende en vaak opdringerige werk van de huizentellers kan volgen.

Het boek “Recensement des édifices et maisons de Bruxelles par le Sieur de Chassey en 1597-1598” wordt op woensdag 11 oktober a.s. om 15.30 uur in het bijzijn van de auteur voorgesteld in de Ogivale Zaal van het Stadhuis van Brussel. Meer informate vindt u in de folder van de uitgever. In deze folder staat ook een formulier waarmee u het boek kunt bestellen.

From → publicaties

Comments are closed.